Van plaat tot masker

Door Bart De Wever op 6 november 2012, over deze onderwerpen: NV-A

'Gij burgemeester? Nooit!' Om zijn exclamatie kracht bij te zetten, keilde de roeper gelijk ook een beker water naar mijn hoofd. Feitelijk was het een welgekomen verfrissing omdat ik op dat moment ongeveer twee derde van de Antwerp Ten Miles had afgelegd. Maar omdat een mens in zulke omstandigheden niet rationeel reageert, smeet ik intuïtief de mij zopas aan de ravitaillering aangereikte, kostbare portie water in de richting van mijn belager. Daarbij zag ik dat de onverlaat, moedig als die mensen meestal zijn, zich achter een masker verstopte. Met name het bekende masker van Guy Fawkes dat wereldwijd opduikt waar er subversief straatprotest georganiseerd wordt, in het bijzonder dan door de Occupy- en Anonymous-bewegingen.

Remember, remember, the Fifth of November schoot door mijn hoofd terwijl ik mijn loopwedstrijd vervolgde. Het vers dat met dat zinnetje begint, is gisteren in heel Engeland opgedreund terwijl er vreugdevuren ontstoken werden. Her en der nog met een pop van Guy Fawkes om ritueel te verbranden. Het masker van Guy Fawkes mag dan een symbool van verzet geworden zijn tegen een totalitaire overheid - vooral dankzij de stripreeksV for Vendetta en nog meer door de verfilming daarvan, waarin in een bekende scène duizenden mensen met het bewuste masker stilzwijgend toekijken hoe op de tonen van Tsjaikovski's Ouverture 1812 het Britse parlementsgebouw tot ontploffing wordt gebracht - over de daadwerkelijke historische figuur valt eigenlijk niet veel positiefs te vertellen.

De man meldde zich in de 16de eeuw bij het Spaanse leger om in de Nederlanden tegen de Geuzen te gaan strijden en droomde van een katholieke theocratie onder leiding van de Spaanse vorst Filips II. Als extremist gaf hij gehoor aan de encycliekRegnans in excelsis , waarmee paus Pius V na de afscheuring van de Anglicaanse kerk de katholieken in Engeland ontsloeg van iedere loyaliteit tegenover hun vorstenhuis en hen opriep om hiertegen in opstand te komen. Het was het begin van talloze mislukte complotten en couppogingen.

De katholieke fundamentalist Fawkes werd op 5 november 1605 betrapt toen hij, gezeten op een paar tonnen buskruit, onder het House of Parliament zat te wachten op de opening van het parlementair jaar om de boel de lucht in te blazen. Hij hoopte daarmee een opstand uit te lokken tegen James I en die te vervangen door Isabella van Spanje, die in onze contreien bekend zou worden als de echtgenote van landvoogd Albrecht. De poging tot terroristische aanslag maakte enorm veel indruk en droeg bij tot het klimaat van wantrouwen tegen iedereen die katholiek was.

Katholieken zaten geprangd tussen de trouw aan hun geloofsinstanties en de trouw aan hun burgerschap. Door de daden van Fawkes werden ze sowieso niet meer vertrouwd, ook al beweerden ze bij hoog en bij laag zich niet in te laten met de politiek-religieuze strijd. Katholieken werden afgesneden in hun sociale mobiliteit en het werd hen zo goed als onmogelijk gemaakt om publieke ambten te vervullen of eigendommen te verwerven. De woorden van een religieuze leider2.000 kilometer ver in Rome en de handelingen van een extremist, zouden het leven van talloze mensen voor een lange periode bijzonder moeilijk maken.

Vandaag echoot dit nog na. Toen Tony Blair premier was, deed zijn propagandaman Alastair Campbell er alles aan om het katholieke geloof van vrouw Cherie uit de media te houden. Toen in 2007 uitkwam dat Blair zich zelf ook tot het katholicisme had bekeerd, veroorzaakte dat een kleine schokgolf op het eiland. De breuklijn is nog niet volledig geheeld, in de woorden van Peter De Rosa zijn katholieken tochnot quite English. Dat uitgerekend Fawkes werd opgepikt als een symbool van progressief verzet, is dan ook eerder ironisch. Want vandaag is er in heel Europa opnieuw een bevolkingsgroep die geprangd zit tussen de trouw aan hun geloofsinstanties en hun burgerschap. Mensen die slachtoffer zijn van politiek-religieuze leiders ver weg die fatwa's uitspreken en van extremisten die daar gevolg aan geven door terreurdaden te plegen.

Opnieuw groeit er een cultuur van wantrouwen waarin de sociaal-economische kansen van tallozen onterecht worden gefnuikt. De beeltenis van Guy Fawkes past vandaag eigenlijk nog het best op het gezicht van Osama bin Laden. Aan de progressieve schalk die me op die 22ste april in Antwerpen verfriste, en aan zijn would-be rebelse kornuiten wereldwijd, zou ik dan ook een goed bedoelde raad willen geven in de vorm van een parafrase van een eigen domme uitroep op de avond dat ik dan toch tot burgemeester werd verkozen: 'Zet dat masker af, idioot!'

Hoe waardevol vond je dit artikel?

Geef hier je persoonlijke score in
De gemiddelde score is